بررسی دیدگاه ابوهلال عسکری در معجم الفروق اللغویه از نگاه لغویان و مفسران (فقره 319-455)

از جمله مسائلی که در گذشته و امروزه بین لغویان و مفسران مطرح و مورد اختلاف است، وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم می باشد. گفتنی است که پیشینیان بسیاری از واژگان قرآن را با واژگان دیگری معنا و تفسیر می کردند که این می تواند بر وجود ترادف در نظر آنان دلالت کند. این تلقی در میان معتقدان به وجود ترادف از گذشته تاکنون وجود داشته است. اما از حدود قرن سوم در میان برخی از علمای لغت، تلقی دیگری پدید آمد، مبنی بر اینکه هر واژه ای برای معنایی خاص متفاوت از معنای واژه دیگر وضع شده است و از این رو هیچ دو واژه ای هم معنا و مترادف نیستند. ابو هلال عسکری نیز قائل به این نظر بوده و در این زمینه کتابی با عنوان «الفروق اللغویه» نگاشته است که در آن به فرق بین کلمات مترادت پرداخته اما در این راه از اشتباه مصون نمانده است. در این تحقیق، قوت و ضعف نظرات ایشان را طبق نظر تعدادی از لغویان و مفسران و به دور از هر گونه غرض شخصی مورد نقد و بررسی قرار داده ایم. در هر فقره ابتدا نظر ابوهلال ذکر شده و در ادامه نظرات لغویان و مفسران بیان و سپس تشابه و تفاوت نظر آنها بررسی شده است. باید یادآور شویم که رسالت یک منتقد صرفا بیان زشتی ها نیست بلکه زیبایی های کار نیز باید ذکر شود که در این تحقیق زشتی و زیبایی کتاب ابوهلال با هم در یک جا جمع آوری شده است. در مورد وجود یا عدم وجود واژگان مترادف در قرآن کریم باید گفت، الفاظ مترادف در آن کار نرفته است و هر لفظی معنای ویژه خود را دارد و کلمات تنها از جوانبی با هم مترادفند. حتی لغویان و مفسرین هم قائل به ترادف نبوده و برای هر واژه، معانی متفاوتی ذکر می کنند. گفتنی است تاکنون کسی واژگان مترادف را طبق نظر ابوهلال در کتاب «الفروق اللغویه» و با توجه به نگاه لغویان، مفسران و سیاق آیات بررسی نکرده، و این تحقیق در نوع خود بی سابقه است.